Παιδί και Διαδίκτυο

Παιδί και Διαδίκτυο

   Τα τελευταία χρόνια πολύ κουβέντα γίνεται για τον εθισμό από το διαδίκτυο. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, άλλοι πάλι στέκονται πιο κριτικά και θεωρούν ότι δεν υπάρχει. Κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί πολλοί όροι για να περιγράψουν το φαινόμενο της παθολογικής χρήσης του διαδικτύου, επικρατέστερος σήμερα είναι ο όρος εθισμός, Διαταραχή εθισμού στο Διαδίκτυο.  

   Η αλήθεια είναι ότι η διαταραχή εθισμού στο διαδίκτυο ξεκίνησε σαν αστείο από τον Ψυχίατρο Ivan Goldberg ο οποίος χρησιμοποίησε τα κριτήρια από το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις ψυχικές νόσους (DSM) που χρησιμοποιούνται για τη Διαταραχή Εθισμού από ουσίες και αντικατέστησε τη λέξη αλκοόλ με τη λέξη ίντερνετ  Το έκανε σαν αστείο για τους συναδέλφους του, αλλά πολλοί το πήραν στα σοβαρά και έτσι άρχισε η μελέτη του φαινομένου.

   Συγκεκριμένος ορισμός του φαινομένου δεν υπάρχει και έτσι αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη του από τα συμπτώματα που προκαλεί στους χρήστες που θεωρούμε εθισμένους. Αυτά είναι:

·        Ανησυχία από τον εθιστικό παράγοντα όταν αυτό γίνεται η σημαντικότερη δραστηριότητα στη ζωή ενός ανθρώπου

·        Τροποποίηση της διάθεσης, η ευχαρίστηση και ο ενθουσιασμός που προκαλείται από τη χρήση

·        Ανοχή, απαιτείται αυξημένη χρήση για να επιτύχει ευχαρίστηση

·        Απόσυρση, το δυσάρεστο συναίσθημα που έρχεται όταν διακοπεί η επαφή με το αντικείμενο

·        Σύγκρουση, η εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς που έρχεται όταν διακοπεί η σύνδεση με το διαδίκτυο

·        Υποτροπή, όταν αρχίζει η παθολογική ενασχόληση με το διαδίκτυο ενώ προηγουμένως είχε διακοπεί 

·        Πρόοδος, η αυξανόμενη χρήση

·        Άρνηση, όταν κάνουμε σαν να μην υπάρχει το πρόβλημα

·        Συνεχής χρήση, θεωρούμε ότι μέσος όρος για τους εθισμένους είναι οι 37 ώρες την εβδομάδα

    Επίσης υπάρχει στους χρήστες μια εικόνα που όταν την αντιληφθούμε είναι καλό να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό. Η εικόνα αυτή αποτελείται από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Εμμονική ενασχόληση με το διαδίκτυο
• Δυσκολία οριοθέτησης εαυτού
• Επιθετικότητα απέναντι σε όποιον προσπαθεί να βάλει όρια
• Έκπτωση λειτουργικότητας
• Σύνδρομο στέρησης

 Με λίγα λόγια, όταν η χρήση  του διαδικτύου γίνεται η κυριότερη ενασχόληση του παιδιού- εφήβου, η κυριότερη πηγή ευχαρίστησης και παράλληλα υπάρχει μια έκπτωση στην υπόλοιπη καθημερινότητά του, όπως σχολείο, παρέες, οικογενειακή ζωή και εκδηλώνεται επιθετικότητα και αλλαγή συμπεριφοράς όταν η χρήση σταματάει ή όταν κάποιος προσπαθεί οριοθετήσει την κατάσταση.

   Οι γονείς τρομάζουν όταν το παιδί τους περνάει πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή ή σε μια παιχνιδομηχανή. Υπάρχει όμως μια κατάσταση που δεν μπορούμε να την παραβλέψουμε. Τα παιδιά και οι σημερινοί έφηβοι έχουν γεννηθεί μέσα στην τεχνολογία. Για αυτούς ένας υπολογιστής είναι καθημερινότητα, ενώ για τους γονείς τους όχι. Υπάρχει ένα τεχνολογικό χάσμα γενεών πλέον και όσο η τεχνολογία προχωράει και πολλοί γονείς μένουν πίσω τόσο το χάσμα θα μεγαλώνει.

  Όταν κάτι δεν το καταλαβαίνουμε είναι πολύ εύκολο να το δαιμονοποιήσουμε. Έτσι τσουβαλιάζουμε τα πάντα και κρίνουμε γενικώς. Το ότι οι πιο μεγάλοι σε ηλικία στέλνανε γράμματα στα νιάτα τους, ενώ σήμερα τα παιδιά και τα εγγόνια τους στέλνουν email, δεν είναι επειδή χάθηκε ο ρομαντισμός, αλλά επειδή ανακαλύφθηκε ένας πιο άμεσος τρόπος επικοινωνίας των ανθρώπων. Δεν ήταν εκείνη η γενιά πιο ρομαντική, απλά δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Τώρα υπάρχουν πολλοί. Καλό θα είναι να είμαστε πιο ψύχραιμοι παρατηρητές για να βγάζουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα. Το διαδίκτυο έχει πολλά οφέλη. Το πρώτο και το σημαντικότερο για μένα είναι η πρόσβαση στη γνώση. Πλέον με ένα κλικ έχει ο κάθε χρήστης πρόσβαση σε οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο θέλει. Μετατοπιζόμαστε βέβαια από τη διαδικασία της αναζήτησης, στη διαδικασία του αποκλεισμού της. Πρέπει να αποκτήσουμε την ικανότητα σε τι θα πιστέψουμε και σε  τι όχι. Επιπλέον το διαδίκτυο είναι μέσο κοινωνικοποίησης, πολλοί άνθρωποι και παιδιά συνομιλούν μεταξύ τους χωρίς κόστος, μας προσφέρει διασκέδαση, μπορούμε να κάνουμε αγορές από την άλλη μεριά του κόσμου και να κάνουμε  εμπορικές και τραπεζικές συναλλαγές.

   Είναι απαραίτητο σε πολλούς το διαδίκτυο. Η απόλυτη δαιμονοποίηση του δεν βοηθάει στην κατανόηση του οπότε δεν βοηθάει και στο να μάθουμε πως θα το χρησιμοποιούμε και όχι να μας χρησιμοποιεί. Ο υπολογιστής και το διαδίκτυο είναι μέσα, εργαλεία για να επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες, η ορθή χρήση τους είναι βοηθητική, η κατάχρηση τους δημιουργεί πρόβλημα. Θα σταθώ και εγώ λίγο κριτικά απέναντι στη μοντέρνα αυτή διαταραχή θεωρώντας ότι υπάρχει προβληματική χρήση και όχι προβληματικός χρήστης. Επίσης πίσω από κάθε προβληματική συμπεριφορά ενός παιδιού θεωρούμε ότι υπάρχει μια κατάσταση κρίσης είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο. Το να ασχολείται ένα παιδί ή ένας έφηβος τόσες ώρες με τον υπολογιστή του και να αμελεί τις υπόλοιπες υποχρεώσεις του, να αποφεύγει την επικοινωνία στο σπίτι ή με τους συμμαθητές του και να απομονώνεται κοινωνικά, σημαίνει ότι κάτι τον ενοχλεί, κάτι του προκαλεί δυσφορία και δεν βρίσκει κάποιον να μιλήσει. Το διαδίκτυο τότε γίνεται καταφύγιο. Δεν προσφέρει όμως λύσεις και απάλυνση. Απλά παγώνει και διαιωνίζει προβλήματα.

   Εμάς μας ενδιαφέρει το ίδιο το παιδί και  η οικογένεια του. Για πιο λόγο κάποιος επιλέγει να μη μιλήσει, να μην εκφραστεί, να μην αλληλεπιδράσει με την οικογένεια και επιλέγει να ¨σερφάρει¨ σε ψηφιακούς κόσμους;

    Το παιχνίδι παίζεται στον πραγματικό κόσμο και όχι στις οθόνες. Όταν θεωρήσετε ότι υπάρχει κάποιο πραγματικό πρόβλημα στο παιδί μην κοιτάτε την οθόνη, κοιτάξτε αυτόν που κοιτάει την οθόνη.

   Ίσως είναι απαραίτητο πολλοί γονείς για προληπτικούς λόγους να περνάνε από μια διαδικασία συμβουλευτικής για το πώς θα διαχειρίζονται προβλήματα τα οποία στην ουσία είναι έξω από τις γνώσεις τους και το πώς θα κατευθύνουν ένα παιδί ή έναν έφηβο να χρησιμοποιεί ασφαλώς και δημιουργικά το διαδίκτυο.