Απώλεια- θάνατος- πένθος

     Απώλεια- Θάνατος- Πένθος. Τρεις λέξεις που είναι καθημερινά στο λεξιλόγιο μας, τρεις καταστάσεις που τις βιώνουμε όλοι οι άνθρωποι πολλές φορές στη ζωή μας. Εδώ θα εστιάσω στη διαδικασία του πένθους και στο πότε είναι καλό να αναζητήσουμε βοήθεια. Σε μεταγενέστερα άρθρα θα καλύψω πιο σφαιρικά το ζήτημα της απώλειας.

     Ο θάνατος είναι ένα γεγονός που δεν το επιλέγουμε, κανένας δεν θέλει να πεθάνουν τα αγαπημένα του πρόσωπα, ούτε όμως μπορούμε να τα φέρουμε πίσω αφού φύγουν. Οπότε

ούτε είναι επιλογή ούτε υπάρχει επανορθωτική πράξη και αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε αδύναμοι και αβοήθητοι μπροστά στο θάνατο. Η αλήθεια είναι ότι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε το γεγονός, να αντέξουμε τον πόνο και τέλος να συνεχίσουμε τη ζωή μας χωρίς αυτό που έφυγε αλλά με το καινούργιο που έρχεται. Κάθε απώλεια απαιτεί αλλαγή, αλλά και κάθε αλλαγή εμπεριέχει την απώλεια. 

    Το βίωμα της απώλειας και η διαδικασία του πένθους είναι πανανθρώπινα. Κάθε πολιτισμός και κάθε εποχή έχει τον δικό της τρόπο και τις δικές της τελετουργίες αλλά σε γενικές γραμμές στον Δυτικό πολιτισμό τα συναισθήματα, οι σκέψεις και τα συμπτώματα είναι σχεδόν τα ίδια.

    Το πρώτο συναίσθημα, η πρώτη σκέψη που μας έρχεται είναι το σοκ και η άρνηση, δεν θέλουμε να πιστέψουμε αυτό που συνέβη. Η σύγχυση, το ¨μούδιασμα¨, ο θυμός που μπορεί να νοιώθει κάποιος είναι απολύτως φυσιολογικά σε αυτήν την πρώτη φάση. Όσο προχωράμε σιγά- σιγά προς τη συνειδητοποίηση έρχονται έντονα συναισθηματικά ξεσπάσματα, κλάμα, γρήγορες εναλλαγές της διάθεσης, αίσθημα αποπροσωποποίησης, καταθλιπτικά συμπτώματα, έντονες σκέψεις (που μπορεί να έρχονται και χωρίς να το θέλουμε), διαταραχές στον ύπνο ή στο φαγητό, έλλειψη ελπίδας και κινήτρων ακόμα και να νοιώθουμε ή να νομίζουμε ότι είδαμε αυτόν που χάσαμε. Επίσης πολλά συμπτώματα πένθους εκφράζονται και μέσα από το σώμα μας. Βάρος στο στομάχι, σφίξιμο στο στήθος, αίσθημα πνιγμού, ναυτία, γαστρεντερολογικά προβλήματα και διάχυτοι σωματικοί πόνοι είναι μερικά από τα σωματικά συμπτώματα που μπορεί να υπάρχουν ακόμα και όταν νομίζουμε ότι το έχουμε ξεπεράσει.  

    Αυτά είναι λογικό να συμβαίνουν, αρχίζει η ζωή να χάνει το νόημα που είχε μέχρι τώρα και πρέπει να βρούμε ένα καινούργιο. Συνήθως οι πρακτικές αλλαγές της καθημερινότητας είναι αυτές που μας πονάνε πιο πολύ. Το πώς θα κοιμηθώ χωρίς τον/την σύντροφό μου, ότι θα βάλω ένα σερβίτσιο λιγότερο στο τραπέζι και άλλες μικρές αλλαγές που μας τονίζουν όμως την απουσία του άλλου. Επίσης, κάτι που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο να αφομοιώσουμε την απώλεια και δεν το παρατηρούμε εύκολα είναι ο παρελθοντικός χρόνος που χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε για αυτόν που έφυγε. Λέμε την ιστορία του, όχι τα ¨νέα¨ του.

    Στο τέλος έρχεται η φάση που πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με τη δική μας ζωή. Η νοσταλγία, οι αναμνήσεις παραμένουν αλλά γενικότερα όλη η υπόλοιπη λειτουργικότητά μας αυξάνεται και τα συμπτώματα μειώνονται. Βέβαια όλο αυτό γίνεται αργά και όχι σταθερά. Δύο βήματα μπρος και ένα πίσω, από τη μια μας τραβάει η πραγματικότητα και από την άλλη το παρελθόν, αυτό που πρέπει να γίνει και αυτό που θα θέλαμε να μείνει. Δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε αυτόν που έφυγε, κάθε σχέση είναι μοναδική, αλλά πρέπει να βρούμε κάτι άλλο να γεμίσει το κενό που έμεινε. Σε κάποιον ή σε κάτι να επανα-επενδύσουμε την ενέργεια και τα συναισθήματά μας.

     Πότε θα πρέπει να ζητήσω βοήθεια; Συνήθως όλα αυτά που συμβαίνουν μετά από ένα θάνατο είναι φυσιολογικά και οι περισσότεροι άνθρωποι το διαχειρίζονται μόνοι τους, όμως για διάφορους λόγους μπορεί κάποιος να μην μπορέσει να το διαχειριστεί μόνος του, ούτε με τη βοήθεια συγγενών και φίλων. Όταν νοιώθουμε υπερβολικές ενοχές, όταν έχουμε σκέψεις αυτοκτονίας, όταν τα καταθλιπτικά συμπτώματα επιμένουν για πολύ καιρό, τα σωματικά συμπτώματα είναι πολύ έντονα, όταν έχουμε ανεξέλεγκτο θυμό, όταν καταφεύγουμε στη συστηματική χρήση ουσιών και γενικά όταν η λειτουργικότητά μας δεν επανακάμπτει μετά από εύλογο χρονικό διάστημα, όταν μένουμε καθηλωμένοι στο γεγονός και αυτό γίνεται εμπόδιο για το μέλλον μας είναι καλό να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό. ΄

   Πιστεύουμε ότι πρέπει να ξεπεράσουμε το άσχημο γεγονός και να ξαναγίνουμε όπως πριν. Στην ουσία δεν υπάρχει κάτι να ξεπεράσουμε, δεν είναι αρρώστια, και δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναγίνουμε ο παλιός μας εαυτός μετά από μια σημαντική απώλεια. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να μάθουμε να ζούμε με αυτό, να βρούμε καινούργιες ισορροπίες μέσα μας και να μείνουμε ανοιχτοί στο καινούργιο που θα έρθει.