Εφηβεία και Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση

Εφηβεία και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

  Όταν ακούμε τη λέξη εφηβεία, ποιο είναι το πρώτο πράγμα, η πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό μας; Συνήθως έρχεται η λέξη ένταση και φασαρία.. Όταν φτάνει και η στιγμή για τα πρώτα ερωτικά ξυπνήματα των εφήβων, τότε οι γονείς πελαγώνουν. Δεν ξέρουν τι να πουν, πώς να μιλήσουν, πώς να ενημερώσουν και προετοιμάσουν το παιδί τους για τον έρωτα, για τον αυνανισμό και για τις συναισθηματικές αλλαγές που επέρχονται.

   Όπως έχω γράψει και σε προηγούμενα άρθρα, οι σχέσεις χτίζονται κάθε μέρα και καμία σχέση δεν είναι αυτονόητη. Κάθε μέρα βάζουμε και ένα λιθαράκι στο μεγάλο οικοδόμημα που ονομάζουμε ανθρώπινες σχέσεις. Από αυτήν τη σκοπιά και η εφηβεία και οι σεξουαλικές αναζητήσεις των εφήβων που προβληματίζουν τους γονείς θα πρέπει να τις αντιληφθούμε ως συνέχεια των προηγούμενων χρόνων. Δηλαδή, ένα παιδί δεν ξυπνάει μια μέρα και είναι έφηβος, υπάρχουν στάδια. Δεν ρωτάει ξαφνικά μια μέρα για τον αυνανισμό και για το σεξ.

  Από την ηλικία των 2 έως 6 ετών ήδη τα παιδιά ρωτάνε «γιατί φουσκώνει η κοιλιά σου μαμά;» ή «γιατί τα κοριτσάκια δεν έχουνε πουλάκι;». Οι απαντήσεις που θα δώσουν οι γονείς σε αυτά τα πρώτα ερωτήματα είναι καθοριστικές για τα πως το παιδί θα αντιληφθεί το σώμα του και την υγιεινή του  και την σεξουαλικότητά του. Είναι απλές ερωτήσεις γιατί τα παιδιά είναι μικρά, άρα και οι απαντήσεις που καλούμαστε να δώσουμε θα πρέπει να ανταποκρίνονται στην ηλικία του παιδιού και να μην αφήνουν αμφιβολίες και αναπάντητα ερωτήματα.

  Στη σχολική ηλικία, 8-12 ετών, τα πράγματα γίνονται πιο συγκεκριμένα και είναι οι καλύτερες ηλικίες για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Χρειάζονται πλέον τα παιδιά λεπτομερείς πληροφορίες. Τα κοριτσάκια πρέπει να μάθουν τι γίνεται και τι θα γίνει με το σώμα τους, έμμηνος ρύση, εγκυμοσύνη, αύξηση στήθους κ.τ.λ. και τα αγοράκια για το ρόλο τους στη διαδικασία αναπαραγωγής και γέννησης. Οι απαντήσεις που δίνουμε είναι αντίστοιχες με τις ερωτήσεις, απλή ερώτηση – απλή απάντηση, σύνθετη ερώτηση- σύνθετη απάντηση.

  Βλέπουμε ότι οι σεξουαλικές αναρωτήσεις υπάρχουν πριν την εφηβεία και οι απαντήσεις πρέπει να δοθούν όταν γεννιέται ένα ερώτημα. Χωρίς αυτήν την προεργασία από νωρίς, στην εφηβεία δεν θα μπορέσουν οι γονείς να προσεγγίσουν και να ενημερώσουν σωστά τον έφηβο. Η εκρηκτικότητα, η αμφισβήτηση της γονικής εξουσίας και η επαναστατικότητα του εφήβου δεν θα επιτρέψουν στο γονιό να τον προσεγγίσεις. Αν όμως έχουμε γερά θεμέλια στη σχέση θα μπορέσουν οι γονείς όλα αυτά να τα διαχειριστούν.

Εκτός από τις αναρωτήσεις για το σώμα του και το ρόλο των γεννητικών οργάνων, στην εφηβεία εισέρχονται δύο πολύ βασικοί τομείς της σεξουαλικότητας του ανθρώπου. Ο πρώτος είναι ο συναισθηματικός τομέας. Μέσα στη γενικότερη συναισθηματική του αναστάτωση, ο έφηβος αρχίζει να ερωτεύεται για πρώτη φορά, να έχει συναισθήματα για άτομο του άλλου φύλλου, να νοιώθει αγάπη, συναισθήματα που είναι αλληλένδετα με την σεξουαλική ορμή και τον αυνανισμό. Αυτά τα πρωτόγνωρα πράγματα πρέπει οι γονείς να τα πλαισιώσουν σωστά. Να τα εξηγήσουν, να τον βοηθήσουν να τα διαχειριστεί και να τα εκφράσει.

Ο δεύτερος βασικός τομέας είναι ότι πλέον η σεξουαλικότητα του εφήβου έχει και θα έχει από εδώ και πέρα κοινωνικό αντίκτυπο. Πρέπει να καταλάβει τις υποχρεώσεις μιας σταθερής σχέσης και ενός γάμου, πρέπει να μάθει πως η δική του σεξουαλική ζωή και δραστηριότητα επηρεάζει τη ζωή και άλλων ανθρώπων και ότι υπάρχουν περιορισμοί και όρια και στη σεξουαλική ζωή καθώς ο άνθρωπος εντάσσεται στην κοινωνία.

Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος όταν αυτές οι απαντήσεις δεν δοθούν από γονείς ή τους γιατρούς αλλά από συνομήλικους, περιοδικά και ίντερνετ. Η πρόσβαση σε πορνογραφικό υλικό τα τελευταία χρόνια είναι πολύ εύκολη και θέλει προσοχή να μην γίνει ο πληροφοριοδότης του παιδιού η πορνογραφία. Το δεκάλεπτο βίντεο που συνήθως τελειώνει υποτιμητικά για τη γυναίκα δεν είναι ο τρόπος που κάνουμε έρωτα, ούτε το πριν ούτε το μετά. Προωθείται μια αντίληψη ότι ο άλλος είναι εργαλείο,  είναι εκεί για να με ικανοποιεί χωρίς να υπάρχει συναισθηματική έκφραση και αμοιβαία ευχαρίστηση αλλά ούτε και συνέχεια στη σχέση. Ούτε φυσικά είναι αυτή η θέση της γυναίκας και ο τρόπος που κάνει έρωτα με τον σύντροφό της. Θέλει πολύ προσοχή και φυσικά γονικό έλεγχο στο τι παρακολουθούν τα παιδιά.

Επίσης είναι πολύ συχνό οι γονείς να μη μιλάνε για σεξουαλικά ζητήματα στα παιδιά τους γιατί οι ίδιοι ντρέπονται και δεν μπορούν να διαχειριστούν τη δική τους σεξουαλικότητα. Αν δεν μπορούν να το κάνουν καλό είναι να ρωτήσουν έναν γιατρό ή έναν ψυχολόγο για να το πώς να το κάνουν.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να ενημερώσουν και να είναι κοντά στο παιδί τους στο ταξίδι της σεξουαλικής αναζήτησης:

·        Μιλήστε ανοιχτά και καθαρά για τον αυνανισμό. Είναι κάτι που το κάνουν όλοι ανεξαρτήτου ηλικίας και σεξουαλικής κατάστασης. Είναι φυσιολογικό και υγιές. Ο αυνανισμός βοηθάει στην εκτόνωση της διέγερσης που νοιώθει ο έφηβος και στην σεξουαλική του έκφραση μέσα από τις φαντασιώσεις της ερωτικής πράξης. Συνήθως μετά υπάρχουν ενοχές,  λόγω κυρίως των προκαταλήψεων και τις έλλειψης ενημέρωσης. Δεν είναι ούτε αμαρτία, ούτε θα πάθει τίποτα κακό.

·        Μιλήστε για τις νυχτερινές εκσπερματίσεις- ονειρώξεις και την ύπαρξη κολπικών υγρών στα κορίτσια.

·        Μιλήστε καθαρά χωρίς υπεκφυγές και μισό-λογά για τα ερωτικά ζητήματα. Να νοιώθει το παιδί ότι εμείς ξέρουμε και μπορεί να βασιστεί επάνω μας. Υπάρχουν πολλά ωραία βιβλία για την εφηβεία και τη σεξουαλικότητα, μπορούμε να το διαβάζουμε μαζί με τον έφηβο

·        Συζητάμε για την πρώτη φορά που θα κάνει έρωτα και για τις προφυλάξεις που θα χρειαστεί. Δεν λέμε, είναι αγόρι ξέρει ή είναι κορίτσι θα ξέρει το αγόρι της. Όλοι πρέπει να ξέρουν.

·        Βοηθήστε το να δεχτεί μια συναισθηματική κρίση, ένα χωρισμό, μια απογοήτευση, σεβόμενο τα δικά του όρια και τον εαυτό του, χωρίς να κρίνετε τις επιλογές  του ή τον ίδιο.

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να πούμε κα πολλές συμβουλές να γράψουμε. Ο καλύτερος τρόπος να προστατέψετε τα παιδιά και τους εφήβους είναι το χτίσιμο μια σχέσης εμπιστοσύνης και με το παιδί και μέσα στην οικογένεια. Όταν ξέρει ότι είστε εκεί και είστε ανοιχτοί να μιλήσετε για τα πάντα. Ούτε να σας ντρέπεται, ούτε να σας φοβάται.